(SAMO) UBOJSTVO FILOZOFIJE? Od tanatologije – preko nekropolitike – ka političkoj filozofiji smrti / U sklopu 7. Zagrebi! festivala

Tema smrti zauzima tradicionalno privilegiran status u filozofiji. Međutim, u suvremenombiopolitičkom kontekstu njena pozicija je promijenjena i poremećena dominacijom diskursa o životu.

Kapitalizam navodno preferira život, ne smrt. U uvjetima te dominacije filozofija se udaljuje od promišljanja suštine ljudskog postojanja: gubitkom pitanja smrti (koje je u sâmom korijenu filozofske discipline) ili njegovom namjernom erozijom, ona riskira izgubiti fundamentalnu vezu s onim što njenu prirodu čini specifično filozofskom.

Ako je povlačenje teme smrti iz zapadne filozofije rezultat vladajuće, univerzalne racionalnostitakozvanog razvijenog svijeta, onda se suvremeni filozof neminovno odvaja i od suštine vlastite discipline. U ontološkom smislu to znači da se filozofija samoisključuje jer se odriče centralnog razloga svog postojanja. Ali ako se ovdje radi o samoubojstvu filozofije, onda se ona ne udaljuje od smrti nego joj se, naprotiv, približava.

U namjeri da osvjetli geopolitičku stranu tog paradoksa, ovo predavanje repolitizira pojam smrti iz dekolonijalne (nekropolitičke i tanatopolitičke) perspektive. Za razliku od konceptualnog pitanja (što je smrt?), koje se odnosi na značenje i kontinuiran problem definicije pojma, ovdje se polazi od pretpostavke o strateškoj redukciji aktualnog diskurzivnog prostora na Zapadu za postavljanje takvog pitanja uopće.

Kao odgovor na tu redukciju–među čijim motivima je i prešutna instrumentalizacija ljudske smrtnosti u cilju ekspanzije svjetske moći–u centar pažnje se postavlja problem filozofskog mjesta smrti. Gdje je smrt u vremenu globalnog nekrokapitalizma i koja filozofija (umjesto zapadne tanatologije) osvjetljava mračnu, depolitiziranu stranu puta ka tom mjestu?

Marko Stamenković srpski je povjesničar umjetnosti i kustos. Kulture suicida: teorije i prakse radikalnog povlačenja je naslov teze kojom je doktorirao 2014. godine u Belgiji.